به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، به نقل از معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری، دکتر الهه معتمدی، عضو هیات علمی بخش نانوتکنولوژی کشاورزی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، گیاه فرولا را یک گیاه دارویی مهم سرشار از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی خواند و افزود: گیاه فرولا یک منبع غنی طبیعی از ترکیبات زیست فعال ارزشمند است که می‌تواند به عنوان احیاکننده‌های زیستی و سبز، یون‌های نقره را به نانوذرات نقره تبدیل کنند. از آنجایی‌که ترکیب اجزای فعال در اندام‌های مختلف گیاه متفاوت است، ریشه و برگ این گیاه به طور جداگانه جهت تولید نانوذرات نقره مورد مطالعه قرار گرفته است.

وی ادامه داد: به دلیل استفاده از یک منبع طبیعی و فراوان به‌عنوان ماده اولیه، هزینه نهایی سنتز کاهش چشمگیری نسبت به روش‌های سنتز شیمیایی دارد. از سوی دیگر، نانوذرات سنتز شده هم به لحاظ اندازه و شکل و هم به لحاظ میزان خلوص از کیفیت بالاتری برخوردار هستند. همچنین، این نانوذرات نسبت به نانوذرات نقره که به روش شیمیایی سنتز شده‌اند از سمیت کمتری برخوردارند.

عضو هیات علمی پژوهشگاه در خصوص نوآوری موجود در این پژوهش گفت: در مقالات عموماً عصاره آبی/اتانولی از برگ گیاه تهیه ‌شده و نانوذرات به روش محلول سنتز می‌شوند. در این تحقیق، علاوه بر اینکه از برگ و ریشه گیاه فرولا عصاره آبی تهیه شده و روش محلول برای تولید نانوذرات به کار گرفته شده است، امکان احیای یون‌های نقره توسط پودر خشک حاصل از برگ و ریشه گیاه در سنتز فاز جامد در دماهای متفاوت نیز بررسی شده است. به‌ منظور مشخصه‌یابی نانوذرات سنتز شده از روش‌ های گوناگونی از جمله میکروسکوپ‌ های الکترونی عبوری، روبشی و نشر میدانی و همچنین پراش پرتو ایکس و طیف‌سنج مادون‌قرمز استفاده شده است.

معتمدی افزود: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده و مقایسه‌ های انجام‌شده بین نانوذرات سنتز شده از اندام‌های مختلف گیاه و به روش فاز جامد و محلول، مشخص شده است که سنتز فاز جامد از پودر برگ گیاه فرولا هم به لحاظ خلوص و هم به لحاظ اندازه بهترین نتایج را در بر دارد. تحت این شرایط بهینه، اندازه نانوذرات تولید شده بین 10 تا 30 نانومتر قرار داشته و آگلومره شدن در آن‌ها رخ نمی‌دهد. به‌علاوه آزمون‌های ارزیابی سمیت نشان داده این نانوذرات در دوزهای مختلف 100 تا ppm 500 در جوانه‌زنی گیاه ریحان و بابونه اختلال ایجاد نمی‌کنند، درحالی‌که استفاده از نانوذرات نقره تجاری حتی در دوزهای پایین تر از ppm 200 نیز مانع جوانه‌زنی گیاه می‌شوند.

نانوذرات نقره را می‌توان یکی از پرکاربردترین ذرات در حوزه پزشکی به شمار آورد. این نانوذرات به دلیل برخورداری از خاصیت ضدباکتری، کاربرد فراوانی در تولید مواد ضدعفونی‌کننده دارند. در سال‌های اخیر روش‌های سنتز سبز جهت تولید نانوذرات مختلف مورد توجه محققان بسیاری بوده است. این روش‌ها علاوه بر کاهش مخاطرات زیست‌محیطی نانوذرات، با به‌کارگیری مواد اولیه طبیعی و در دسترس، روش‌هایی اقتصادی و قابل انجام به‌منظور تولید صنعتی نانوذرات به‌حساب می‌آیند.

گفتنی است دکتر الهه معتمدی عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، دکتر محمدرضا نقوی عضو هیات علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، دکتر جابر نصیری محقق پسادکتری، محسن رحیمی و زکریا همه‌زاده، دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تهران در انجام این تحقیقات همکاری داشته‌اند. نتایج این کار، در مجله Journal of Cleaner Production با ضریب تأثیر 5.651 (جلد 192، سال 2018، صفحات 514 تا 530) به چاپ رسیده است.

منبع : اداره روابط عمومی و ترویج یافته ها